Wzorcowanie i kalibrowanie a dokładność pomiarów

Procesy metrologiczne odgrywają ważną rolę w wielu gałęziach przemysłu, edukacji oraz w powszechnym funkcjonowaniu laboratoriów i zakładów produkcyjnych. Pomiary są podstawą do kontrolowania jakości, badania zgodności z standardami oraz zapewniania wielokrotności rezultatów, dlatego tak istotne jest ich odpowiednie przygotowanie i kontrola. Jednym z działań wykonywanych w tym zakresie jest wzorcowanie i kalibrowanie przyrządów pomiarowych, które pozwala określić czy urządzenie działa prawidłowo i jakie ewentualne odchylenia mogą występować w uzyskiwanych wynikach.

W praktyce oznacza to porównywanie wskazań przyrządu z wartościami odniesienia uzyskanymi z urządzeń o znanej dokładności, co pozwala ocenę jego przydatności w dalszych pomiarach.

Różnica między wzorcowaniem i kalibrowaniem na prawdę często bywa mylona, a jednakże są to dwa odrębne pojęcia. Wzorcowanie to proces polegający na odniesieniu wskazań urządzenia do wartości wzorca o określonej klasie dokładności i dokumentowaniu uzyskanych rezultatów bez ingerencji w samo urządzenie. Kalibrowanie natomiast obejmuje możliwość wprowadzenia regulacji w przyrządzie, aby wskazania były zgodne z wartościami odniesienia. Znaczy to, że wzorcowanie daje możliwość tylko stwierdzić dokładność przyrządu, a kalibrowanie pozwolidodatkowo jego korektę. Oba procesy są stosowane w zależności od potrzeb użytkownika, wymagań normatywnych lub specyfiki danej branży.

Znaczenie działań takich jak wzorcowanie i kalibrowanie ma szczególne miejsce w obszarach, gdzie precyzja pomiarów jest kluczowa, np w medycynie, lotnictwie, energetyce czy produkcji elementów mechanicznych. Dosłownie niewielkie odchylenia w pomiarach mogą wpływać na przebieg procesów technologicznych albo na bezpieczeństwo użytkowania danego produktu. Z tego względu regularne sprawdzanie przyrządów pomiarowych umożliwia uniknąć błędów wynikających z ich zużycia, starzenia się podzespołów czy wpływu czynników zewnętrznych, takich jak temperatura czy wilgotność. W niektórych dziedzinach wymagane jest prowadzenie dokumentacji potwierdzającej wykonanie wzorcowania, co stanowi bazę do audytów i kontroli jakości.

W praktyce procesy powiązane z przygotowaniem i kontrolą urządzeń pomiarowych obejmują zarówno proste narzędzia, tj. suwmiarki czy manometry, jak i bardziej trudne aparaty elektroniczne, w tym analizatory czy systemy automatyczne. Zakres i częstotliwość wzorcowania oraz kalibrowania uzależniony jest od założeń technicznych, rodzaju wykorzystania oraz intensywności użytkowania sprzętu. Warto zauważyć, że choć oba procesy mają wspólny cel związany szczegółowo pomiarów, to ich przebieg i skutki są różnorakie, a ich odpowiednie przemyślenie ma znaczenie dla utrzymania właściwego poziomu sprawdzeniu jakości w różnych dziedzinach działalności człowieka.

Zobacz również: kalibrowanie chy.